ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានលើកឡើងថា សហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ចេញគោលនយោបាយការបរទេសមិនច្បាស់លាស់មួយចំពោះប្រទេសកម្ពុជាដោយបានរិះគន់ថា គោលនយោបាយបច្ចុប្បន្នមានលក្ខណៈ « មិនស៊ីសង្វាក់គ្នា និងដើរផ្ទុយគ្នា » កត្តានេះបានជំរុញកម្ពុជាឱ្យចូលក្នុងគន្លងចិនកាន់តែខ្លាំង។
មជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រនិងអន្តរជាតិ(CSIS)ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនយល់ថា ក្នុងរយៈពេល១ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនបានបែងចែកដាច់ស្រេចគ្នារវាងការខឹងសម្បានឹងការដើរថយក្រោយផ្នែកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការធ្វើការជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពទេបើទោះជាមានផលប្រយោជន៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងតំបន់ក៏ដោយ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ដែលមានចំណងជើងថា៖ «ជនក្រៅសង្គមឬជាដៃគូ? ការបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ពីគោលនយោបាយអាមេរិកចំពោះកម្ពុជា» (Pariah or Partner? Clarifying the U.S. Approach to Cambodia)ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីពាក់កណ្តាលខែមិថុនា។
បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញនយោបាយកម្ពុជា ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនមានការភាន់ច្រឡំថា ទណ្ឌកម្មលើប្រទេសកម្ពុជានឹងជួយកែប្រែស្ថានការណ៍ធ្លាក់ចុះផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនិងទាញកម្ពុជាមកគន្លងរបស់ខ្លួនវិញ។ ប៉ុន្តែ ការធ្វើបែបនេះហាក់មិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ ហើយផ្ទុយទៅវិញ វាធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាងាកទៅពឹងពាក់ប្រទេសចិនកាន់តែខ្លាំងឡើង។
កន្លងមកសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាជាច្រើននាក់ដោយចោទថាពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ការធ្វើឱ្យខូចលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានិងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ជាបន្តបន្ទាប់ ជាពិសេសក្រោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំនៅចុងឆ្នាំ២០១៧។ ក្នុងចំណោមអ្នករងទណ្ឌកម្មពីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុអាមេរិកក្រោមច្បាប់ Global MagnitskyAct មានឧត្តមសេនីយ៍យោធានិងពាណិជ្ជករដែលជិតស្និទ្ធ នឹងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងនោះមានលោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ ហ៊ីង ប៊ុនហៀង លោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ គន់ គីម និងក្រុមគ្រួសារនិងលោកឧកញ៉ា ទ្រី ភាព។ ហើយសភាសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានបង្កើនការពិនិត្យមើលការវិវត្តនយោបាយនៅប្រទេសកម្ពុជាដោយបានស្នើច្បាប់ជាច្រើនដាក់ទណ្ឌកម្មលើផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដល់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជានិងជនទាំងឡាយណាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពរំលោភបំពានទាំងនេះផងដែរ។
កាលពីថ្ងៃអង្គារទី១៩ខែកក្កដា គណៈកម្មាធិការទំនាក់ទំនងការបរទេសនៃព្រឹទ្ធសភារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុម័តសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពីប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០២១ (S-3052) បន្ទាប់ពីមានការទន្ទឹងរង់ចាំជាយូរ។ លោក Charles Dunst អ្នកស្រាវជ្រាវនៃមជ្ឈមណ្ឌល CSIS និងជាអ្នកនិពន្ធមួយរូបនៃរបាយការណ៍«ជនក្រៅសង្គមឬជាដៃគូ? បានបញ្ជាក់អំពីគោលនយោបាយ អាមេរិកចំពោះកម្ពុជា» ដោយលោកបានថ្លែងថាចំណាត់ការរបស់គណៈកម្មាធិការព្រឹទ្ធសភាគឺជាការបំពេញចន្លោះប្រហោងដោយសារស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានចំណាយពេលអស់ជាច្រើនឆ្នាំដោយមិនមានគោលនយោបាយច្រើនចំពោះកម្ពុជា ដែលនេះនឹងធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងមិនល្អស្រាប់រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជាកាន់តែចុះខ្សោយ»។ ដូច្នេះសហរដ្ឋអាមេរិកគួរតែជៀសវាងការដាក់ទណ្ឌកម្មដើម្បីឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូររបប។
ស្របនឹងការលើកឡើងនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថ្លែងថាគោលនយោបាយការបរទេសកម្ពុជាគឺចងមិត្តជាមួយនឹងគ្រប់ប្រទេសជាពិសេសគឺមិនចង់ជ្រើសរើសរវាងចិនឬសហរដ្ឋអាមេរិកទេ។ លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថ្លែងថា ការមិនយល់គ្នារវាងកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិកគឺមានជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ៖ «អ្វីដែលលោកកត់សម្គាល់គឺថាតាំងពីឆ្នាំ៥០ជាងរហូតមកដល់ឥឡូវនេះ គឺនៅតែអត់យល់ច្បាស់ និងអត់យល់ពីគ្នាដដែរ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បន្ថែមថា អ្វីដែលកម្ពុជាមើលឃើញគឺការដាក់ទណ្ឌកម្មដែលមិនសមស្របតាមការវិវត្តនៃសម័យកាល៖ «ពិភពលោកកំពុងចូលមកដល់សម័យកាលនៃអ្វីទៅជាតម្លៃប្រជាធិបតេយ្យហើយនឹងអ្វីទៅមិនមែនជាប្រជាធិបតេយ្យ។ ពិភពលោកកំពុងតែទទួលស្គាល់ថាការជឿនលឿននៃឧត្តមភាពសេដ្ឋកិច្ច ពិភពលោកកំពុងតែយល់ឃើញថាពហុបក្សនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការគឺល្អដែលមានឧត្តមភាព»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអត់មានគំនិតចង្អៀតចង្អល់ទេ គឺយើងអនុវត្តត្រឹមត្រូវទៅតាមខ្លឹមសារដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មិនមែនយើងមានតែទំនាក់ទំនងស្និតរមួតរវាងកម្ពុជាចិននោះទេ យើងក៏មានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗទៀតផងដែរ។
គេសង្គេតឃើញថា រដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតី Joe Biden បានខិតខំផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់លើតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសចិនដែលកាន់តែកើនឡើងនិងអាចគំរាមកំហែងដល់ផលប្រយោជន៍សម្ព័ន្ធមិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងតំបន់។
បើតាមក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវយល់ថា គោលនយោបាយអាមេរិកាំងត្រូវបង្កើតគោលនយោបាយដែលមានលក្ខណៈច្នៃប្រឌិតនិងស្ថាបនាចំពោះប្រទេសកម្ពុជា ចូលរួមធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅកន្លែងណាដែល មានចន្លោះប្រហោង ពង្រីកជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកទៅប្រទេសកម្ពុជា ពង្រីកការចូលរួម ផ្តល់មូលនិធិដល់សកម្មភាពដោះមីន ឬសកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍នានា និងជាពិសេសចរចាស្វែងរកដំណោះស្រាយបំណុលជាង៧០០លានដុល្លារដែលកម្ពុជាជំពាក់សហរដ្ឋអាមេរិកតាំងពីសម័យសង្គ្រាមជាដើម។
គួរបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មមួយចំនួនមកលើកម្ពុជា និងមានគោលនយោបាយការបរទេសមិនច្បាស់លាស់មួយចំពោះកម្ពុជាក្តី ក៏ទំហំពាណិជ្ជកម្មដែលកម្ពុជានាំទំនិញចូលសហរដ្ឋអាមេរិកមានការកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ក្នុងឆ្នាំ២០១៧កម្ពុជានាំទំនិញចូលសហរដ្ឋអាមេរិកមានទំហំទឹកប្រាក់ចំនួន៣,០៦ពាន់លានដុល្លារនិងក្នុងឆ្នាំ២០២១បានឡើងដល់៨,៧៤ពាន់លានដុល្លារ។ នេះបើតាមស្ថិតិចងក្រងដោយការិយាល័យជំរឿនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ដូចនេះ អាមេរិកគួរតែបង្កើនទំនាក់ទំនងជាមួយកម្ពុជាបានកាន់តែច្រើន ដើម្បីធ្វើការពង្រីកគោលនយោបាយនៅក្នុងប្រចាំតំបន់ ហើយក៏ដូចជាដើរទន្ទឹមនៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងជាមួយចិន ជាលក្ខណៈសេដ្ឋកិច្ច នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍៕
អ្នកនិពន្ធ៖ Chim Ratha
